Choroby przenoszone przez szkodniki – zagrożenia

W naszych domach i otoczeniu możemy spotkać wiele szkodników. Są one niepożądane ze względu na swoją uciążliwą i wzbudzającą obrzydzenie działalność, ale także z powodu lęku przed roznoszonymi przez nie chorobami. Obecność szkodników nie zawsze wiąże się z ryzykiem zakażeń, ale wiele z nich może przyczynić się do przeniesienia chorobotwórczych drobnoustrojów na człowieka. Poniżej przedstawiamy najbardziej niebezpieczne gatunki szkodników domowych i wiążące się z ich obecnością choroby przenoszone na ludzi.

Roztocza

Są to niewielkie pajęczaki, właściwie niewidoczne gołym okiem, które zamieszkują te miejsca, gdzie gromadzi się najwięcej kurzu, a więc: tapicerowane meble, dywany czy zasłony. Są też obecne w poduszkach i kołdrach z pierza. Najwięcej roztoczy rozwija się wiosną i latem, stają się także uciążliwe podczas sezonu grzewczego. Najbardziej drażniący wpływ na zdrowie człowieka mają ich odchody, powodujące poważne reakcje alergiczne.

Aby uniknąć rozwinięcia się populacji roztoczy, należy zachować szczególną higienę pomieszczeń, ograniczyć te elementy wyposażenia mieszkania, które gromadzą kurz, często zmywać podłogi. Nie należy zapominać o czyszczeniu szczelin kaloryferów i miejsc trudno dostępnych.

Karaczany

Są to owady dość powszechne w gospodarstwach domowych. Żywią się odpadkami żywności, szczątkami organicznymi i wszystkim tym, co nadaje się do zjedzenia. W Polsce istnieje 16 gatunków karaczana, ale najpopularniejsze są dwa: karaczan wschodni, zwany potocznie karaluchem i karaczan prusak. Karaluchy przebywają najczęściej w chłodniejszych, mniej wilgotnych warunkach. Natomiast prusaki wybierają miejsca ciepłe i wilgotne. Obydwa gatunki można spotkać w ciemnych zakamarkach domów i piwnic, za zlewozmywakami, szafkami i kuchenkami. Przemieszczają się poprzez system rur kanalizacyjnych, różne szczeliny, kanały wentylacyjne.

Karaczany są nosicielami wielu chorób. Ich odchody i charakterystyczny odór mogą powodować objawy alergiczne. Na ciele i odnóżach, a także w odchodach mogą znajdować się drobnoustroje chorobotwórcze wywołujące takie choroby jak: czerwonka, dur brzuszny, grypa jelitowa, a także toksoplazmoza, tężec, gruźlica czy salmonelloza. Prusaki rozmnażają się szybciej i wędrują po różnych powierzchniach, toteż ich populacja rozwija się dość dobrze w budynkach wielorodzinnych, szpitalach i obiektach gastronomicznych. Zanieczyszczają one żywność odchodami, grzybami i pleśniami, powodując szybsze psucie się żywności i zagrożenie dla zdrowia ludzi.

Gryzonie

Szczury i myszy trzymają się blisko ludzkich siedzib, gdyż znajdują tu schronienie przed chłodem i pożywienie. Wyrządzają wiele szkód i roznoszą zarazki. Szczury np. podejrzewane były o przyczynienie się do epidemii dżumy oraz do zarażania wścieklizną. Ze względu na to, że zwierzęta te przebywają w kanałach i innych zanieczyszczonych miejscach, a potem mają kontakt z żywnością, mogą przenosić wiele groźnych chorób, w tym schistomatozę, dur brzuszny czy salmonellozę.

Choroby wywoływane przez szkodniki – podstawowe informacje

Dur brzuszny

Jest to choroba układu pokarmowego wywołana przez pałeczkę Salmonella typhi. Związana jest z niskim poziomem higieny. Pałeczka duru brzusznego przedostaje się do organizmu ludzkiego poprzez spożycie zanieczyszczonego pokarmu lub wody. Jest charakterystyczna szczególnie dla krajów tropikalnych, ale występuje właściwie na całym świecie. Początkowo infekcja powoduje bóle głowy, pogorszenie ogólnego samopoczucia, brak apetytu. Występuje też stan podgorączkowy. W kolejnym etapie rozwijania się zakażenia dochodzi wzrost gorączki do 39-40°C, osłabienie organizmu, ból brzucha, wymioty oraz biegunka, rzadziej zaparcia. Może wystąpić też wysypka. Notuje się także powikłania w postaci zapalenia otrzewnej, perforacji jelit czy sepsy. Ponieważ biegunka i wymioty silnie odwadniają organizm i mogą uszkodzić jelita oraz błonę śluzową żołądka, należy szybko zastosować antybiotykoterapię.

Salmonelloza

Chorobę wywołują pałeczki bakterii Salmonella enterica. Zakażenie następuje najczęściej latem poprzez spożycie np. zanieczyszczonych przez odchody gryzoni pokarmów, np. owoców czy warzyw, produktów żywnościowych pochodzących od zarażonych zwierząt, takich jak mięso czy jaja, rzadziej przez bezpośredni kontakt z zainfekowanym zwierzęciem czy człowiekiem. Ponieważ pałeczki Salmonelli szybko się namnażają, często dochodzi do zatruć zbiorowych. Najbardziej są one niebezpieczne dla osób starszych i dzieci.

Infekcja pałeczką Salmonelli objawia się dość wysoką gorączką, ok. 39°C, kłującymi bólami brzucha, bólami głowy oraz ostrą biegunką – 10-15 wypróżnień w ciągu doby. Stolec jest wodnisty ze śluzem, a nawet krwią. Objawy te pojawiają się do 72 godzin od zakażenia. Błona śluzowa jelit staje się przekrwiona i obrzęknięta, może dojść do jej uszkodzenia.

Cholera

Cholera to choroba zakaźna o bardzo ostrym przebiegu. Wywoływana jest przez  przecinkowca cholery (Vibrio chollerae). Do zakażenia dochodzi po spożyciu zanieczyszczonej wody lub innych pokarmów, rzadziej od bezpośredniego kontaktu z chorym. Jest to choroba bardzo niebezpieczna i nieleczona szybko (w ciągu kilkunastu godzin) doprowadza do zgonu. Jej objawy to gwałtowna biegunka bez parcia na stolec i bólów brzucha, brak gorączki, wodniste, odbarwione, o mdłym zapachu stolce, w późniejszym etapie wymioty. Odwodnienie organizmu następuje bardzo szybko, pojawia się kwasica, chrypka, niewydolność nerek, drgawki. Leczenie polega przede wszystkim na nawadnianiu organizmu odpowiednimi preparatami. Wyleczenie daje odporność tylko na krótki czas.

Gorączka Denga

Choroba ta jest przenoszona przez komary, wywołuje ją wirus z rodziny Flaviviridae. Występuje najczęściej w krajach tropikalnych. Jej objawy to: gwałtowna wysoka gorączka, bóle kostno-stawowe, w szczególności bóle stawów kolanowych przejawiające się sztywnością chodzenia, powiększenie węzłów chłonnych. Po okresie kilku, kilkunastu godzin remisji występują inne objawy: wysypka plamisto-grudkowa na grzbietach rąk i nóg, rozszerzająca się na inne partie ciała. Mogą pozostać po niej przebarwienia i łuszczenie się naskórka. Chorobę leczy się objawowo.

Żółta gorączka (żółta febra)

Choroba tropikalna wywoływana przez komary zakażone Flavawirusem. Początkowo objawy mogą nie być wyraźne. Najczęściej są to: złe samopoczucie, dreszcze, bóle głowy, narastająca do 40°C gorączka. W cięższych przypadkach objawy się nasilają, następnie gorączka spada, by znów wzrosnąć, a towarzyszą jej objawy żółtaczki, czasem również skazy krwotocznej, świadczącej o uszkodzeniu narządów.

Dirofilarioza

Jest to choroba wywoływana przez pasożyta – nicienia, który wnika do organizmu zwierząt domowych , ale również ludzi przez ugryzienie komara. Wędruje w tkance podskórnej lub przedostaje się do płuc i serca, dając szereg objawów. Najczęstszą metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie larwy nicienia spod skóry. Leczenie staje się bardziej skomplikowane, jeśli pasożyt zaatakował inne organy.

Wścieklizna

Wścieklizna jest chorobą kosmopolityczną. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt (pogryzienie lub oślinienie skóry) z chorym zwierzęciem, najczęściej psem, lisem lub nietoperzem. Objawy choroby wywołuje wirus RNA, są to swędzenie, następnie brak czucia w okolicy ugryzienia, gorączka i potliwość. Wirus atakuje mięśnie i układ nerwowy, szczególnie istotę szarą mózgu. Następnym etapem jest pobudzenie lub porażenie mięśni, drgawki, wodowstręt i światłowstręt, ślinotok. Bezpośrednią przyczyną śmierci chorych jest niewydolność oddechowa.

Gdy wystąpią pierwsze objawy, właściwie choroba jest nieuleczalna. Po ugryzieniu przez zwierzę podejrzane o chorobę stosuje się podanie surowicy i 5 dawek szczepionki. Zapobiegać jej można poprzez szczepienia profilaktyczne oraz unikanie kontaktu z dzikimi lub bezpańskimi zwierzętami.

Gruźlica

Jest jedną z najczęstszych chorób na świecie. Wywołuje ją prątek Mycobacterium tuberculosis. Może mieć postać płucną i pozapłucną (ok. 10 % wszystkich przypadków). Źródłem zakażenia najczęściej jest chory człowiek, ale również bydło i pochodzące od chorych krów mleko. Charakterystycznymi objawami postaci płucnej są: przewlekły kaszel z krwiopluciem, bóle w klatce piersiowej, osłabienie i potliwość, szczególnie w nocy, chudnięcie. W późniejszej fazie może dojść do pojawienia się gorączki, uszkodzenia miąższu płucnego i  duszności. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie życia.

Na rozwój gruźlicy mają wpływ takie czynniki jak: poziom życia i higieny, sprawność systemu immunologicznego, choroby przewlekłe. Leczenie często wymaga hospitalizacji.

Posted in Blog.