Mole ubraniowe – charakterystyka i zwalczanie

Mole ubraniowe to małe ćmy, które zamieszkują nasze szafy, od dawna są zmorą pań domu, gdyż niszczą drogie futra, jedwabie i wełnę, wygryzając w nich dziury. W dzisiejszych czasach nie pogardzą też pozostałymi materiałami. Tak więc trzeba z nimi walczyć, choć nie jest to łatwe.

Wszystkie mole są szkodnikami. Pojawiają się w szafach, na strychach, sklepach z tekstyliami czy zakładach futrzarskich. Są niewielkich rozmiarów motylami. Rozpiętość ich skrzydeł wynosi od 12-16 mm, a długość ciała od 8 do 12 mm. Choć mają skrzydła, wykonują tylko krótkie loty. Najlepiej czują się w miejscach zacisznych i ciemnych. Najbardziej szkodliwe są larwy, które żerują na tkaninach wełnianych, skórach i futrach, natomiast dorosłe osobniki nie potrzebują pokarmu. Najbardziej znane i uciążliwe są dwa gatunki mola: mól ubraniowy, czyli włosienniczek oraz mól futrzany, zwany także molem kożusznikiem.

Mól futrzany (Tinea pellionella)

Dorosła samica mola futrzanego składa jaja w miejscu żerowania w przeciągu 16 dni po zakończeniu stadium poczwarki. W całym swoim życiu jest to ok. 120 jaj, które rozwijają się w temperaturze powyżej 14°C. Jeśli temperatura jest niższa, rozwój zatrzymuje się. Z jaj naznaczonych podłużnymi rowkami wylęgają się gąsienice. Z resztek pokarmu owiniętych wydzieliną gruczołów przędnych tworzą domek, w którym mieszkają i z którym się przemieszczają. W trakcie wzrostu larwy domek powiększa się do 8-9 mm. Jest to miejsce, w którym larwa żeruje oraz linieje, nie pozostawiając właściwie żadnych śladów. Gąsienice mola futrzanego są białawe, natomiast ich głowa i pierwszy segment tułowia mają barwę czarną. Gdy osiągają 12 mm, zaczynają się przepoczwarzać. W tym celu opuszczają miejsce żerowania i poza odzieżą przytwierdzają się do podłoża za pomocą oprzędu. Gdy znajdą bezpieczną kryjówkę, przepoczwarzają się. Optymalna dla tego procesu temperatura to 20°C. Cały rozwój mola futrzanego trwa ok. 70 dni. W warunkach polskich rozwija się średnio dwa pokolenia tego szkodnika w ciągu roku. Jest on nieco mniej liczny od mola ubraniowego, ale może wyrządzić znaczne szkody.

Mól włosienniczek (Tineola bisselliella)

Jest to mól bardziej rozpowszechniony niż mól futrzany, choćby ze względu na to, że współcześnie mniej używa się tego typu wierzchnich okryć. Mól ubraniowy natomiast znajduje pożywienie w naszych szafach, zjadając włókna odzwierzęce, jak np. wełna owcza. Samica składa jaja w krótkim czasie po zapłodnieniu, w miejscu, w którym larwy będą miały dostateczną ilość pokarmu. Jaja nie są przymocowane do podłoża i przemieszczają się. Są białe, owalne z wieloma wgłębieniami. Ich wielkość wynosi 0,4-0,7 x 0,28-0,38. W ciągu całego życia samica składa ok. 220 jaj. Po dwunastu dniach z jaja wykluwa się niewielka (ok. 1 mm) gąsienica, która ma barwę białawą oraz brązową głowę. Następnie larwy rosną i stają się żółtawe. Osiągają wielkość do 12 mm. Z przędzy tworzą tunel większy od siebie, w którym przebywają podczas okresu larwalnego, żerując tam i liniejąc. Jest on przytwierdzony do podłoża i może być powiększany w zależności od tego, czy pożywienie jest bogate w substancje odżywcze czy też nie. Jeśli gąsienica musi poszukiwać lepszego pokarmu, tunel wydłuża się. Larwy rozwijają się w sprzyjających warunkach ok. 35 dni. Jeśli jednak brakuje pokarmu lub jest nieodpowiednia temperatura i wilgotność powietrza, rozwój larwy spowalnia się nawet do 2,5 roku. W okresie przepoczwarzania się larwa dobudowuje do tunelu kokon poczwarkowy lub opuszcza tunel i poza nim buduje kokon, w którym dokonuje się przepoczwarzenie. Poczwarka osiąga  długość ok. 4-7 mm. W zależności od jakości pokarmu i warunków otoczenia znajduje się w tym stanie 15-45 dni. Średnio jedno pokolenie rozwija się 55 dni, w niesprzyjających warunkach ten okres może wydłużyć się do 4 lat. Dorosłe motyle korzystają z zapasów larwalnych, więc nie potrzebują pokarmu, w związku z tym ich aparat gębowy jest zredukowany. Dorosłe osobniki są aktywne nocą i żyją ok. miesiąca. Mola ubraniowego można zauważyć w pomieszczeniach mieszkalnych, gdy latają samce i młode samice. Są właściwie obecne cały rok, choć najliczniej pojawiają się latem. Dorosłe samice latają raczej rzadko i na krótkie odległości. Mogą jednak dość szybko biegać i skakać. Poruszają się wtedy jakby susami, odbijając się trzecimi odnóżami i wydłużając skok dwu- lub trzykrotnym uderzeniem skrzydeł. Są więc trudne do schwytania.

Szkodliwa działalność moli

Mole przedostają się do naszych szaf najczęściej z innych pomieszczeń lub domostw. Spotykane są też w gniazdach ptaków, gdzie żerują na piórach. W domach larwy mola futrzaka zjadają najczęściej przędzę wełnianą i tkaniny wełniane, dziurawią tapicerowane meble, filc, futra i pierze. Natomiast mól włosienniczek najczęściej żeruje na odzieży, w wełnianych dywanach, chodnikach, kilimach i tapicerkach. Zagnieżdża się najczęściej w ubraniach i tkaninach przechowywanych dłuższy czas w ciasnych pomieszczeniach i skrzyniach. Ponieważ larwom obydwu gatunków moli w procesie rozwoju potrzebne są witaminy z grupy B oraz związki azotu, wybierają one te ubiory i tkaniny, które są zanieczyszczone ludzkimi wydzielinami, takimi jak pot i mocz. One to właśnie zawierają związki azotowe oraz ryboflawinę (Wit. B2) i tiaminę (wit. B1). Gąsienice przyciągają też plamy z soku owocowego. Potrafią wtedy zniszczyć ubrania z lnu lub bawełny, których nie trawią, ale mogą poprzegryzać.

Włókna tkanin i odzieży zaatakowane przez mole są sklejone jedwabistą przędzą, wśród której znajdują się tunele larw i ich twarde odchody przypominające jaja. Same jaja moli są delikatne, dość drobne, prawie przeźroczyste. Szybko ulegają zniszczeniu.

Jak zabezpieczyć odzież i tkaniny przed molami

Najbardziej narażone na atak moli są ubrania wierzchnie, wykonane z futra, skóry lub naturalnej wełny. Nie należy więc przechowywać ich w ciasnych i niewietrzonych pomieszczeniach lub zamkniętych pudłach i skrzyniach. Muszą też być czyste. Zaleca się częste trzepanie tekstyliów, które pozwala na pozbycie się jaj moli, gdyż nie są one przytwierdzone do podłoża. Innym sposobem jest ekspozycja ubrań na słońce. Jasne kolory wymagają dłuższego czasu, ciemne można wystawiać nieco krócej. Promienie słoneczne i wysoka temperatura niszczą wszystkie stadia rozwoju mola ubraniowego i futrzanego: od jaj poprzez larwy do dorosłych osobników. Dobrym rozwiązaniem jest także trzymanie ubrań w szczelnych workach foliowych lub papierowych. W zakładach futrzarskich, przy dużej partii wyrobów skórzanych, można zastosować wychładzanie poprzez obniżenie temperatury od -3°C do +4°C. Musi być jednak długotrwałe, w przeciwnym wypadku zginą tylko jaja, natomiast larwy, po okresie spowolnienia rozwoju, będą nadal aktywne. Skuteczniejszą metodą będzie ekspozycja ubrań i tekstyliów na szybko następujące po sobie zmiany temperatury, czyli schłodzenie do -5°C, a następnie ogrzanie do 10°C. Proces należy powtórzyć, a następnie utrzymywać stałą temperaturę otoczenia w wysokości 4,5°C.

Zawieszki na mole

Dość popularnym sposobem na pozbycie się moli z szafy jest zastosowanie zawieszki z insektycydem, który stopniowo uwalniając się w powietrzu, zabija i odstrasza owady. Zawieszki stosujemy zazwyczaj po jednej na 0,5 m³ objętości szafy. Po około 6 miesiącach należy preparat owadobójczy wymienić na nowy. Zawieszki umieszczamy jedynie w szafach ubraniowych, w taki sposób, aby nie dotykały odzieży i w miejscu, które może być systematycznie wietrzone.

Pułapki feromonowe

Jeśli nie chcemy używać środków chemicznych, można zastosować lepowe pułapki feromonowe. Mają one na celu wabienie dorosłych osobników, przede wszystkim samców. Tabletka z feromonem umieszczana jest wewnątrz opakowania. Pułapkę zakłada się zgodnie z instrukcją wewnątrz szafy, garderoby czy w szatni. Powinna ona zabezpieczyć ok. 100 m³ powierzchni. Feromony przyciągają mole, które przyczepiają się do lepu w pułapce. Jest to metoda ekologiczna i dość skuteczna. Działa zarówno na mole ubraniowe jak i kuchenne.

 

Posted in Blog.